هَطّی کردن

هَطّی کردن

به قلم دامنه. به نام خدا. فرهنگ لغت دارابکلا. قسمت 194. هَطّی. برخی از لغات در گویش دارابکلایی ها ریشه ایی عربی دارد و با آن زبان مشترک است. یکی همین «هَطّی» ست. هَطی یا اَطّی، 1- هم به صورتِ صوتی، بیان می شود. 2- هم به حالت حرکتی. یعنی توأمان انجام می گیرد که مثلاً با این حالات بیننده را متعجب سازد یا کودکی را بخنداند. 3- هم به صورت سرَک کشیدن از لای دیوار، شکاف درخت و از میان سر و کلّۀ جمعیت است تا خودی نشان دهد. و 4- و یا خدای ناکرده نگاه های حرام یواشکی ست که اشکال شرعی دارد و بلکه در جاهایی که نوامیس باشد، حُرمت و گناه می آورد.

این حالات چندگانه نگاهکردن را دارابکلایی ها می گویند: هطّی. در عکس دختر افغانی بُرقع برداشتۀ سمت راست تصویر در زیر (که 30 دی 96 در این پست اینجا گذاشته بودم)، و نگاه یواشکیِ _شاید حُرمت دار_ آن مرد، در یک حریم محصور شده _شاید استخر_ در تصویر چپ، به نوعی هطی کردن را نشان داده ام، تا مطلب دقیقاً برای خوانندگان بیرونِ از دارابکلا نیز جا بیفتد.

    

این واژۀ در قرآن نیز آمده است: «مُهْطِعِینَ مُقْنِعِی رُءُوسِهِمْ...» (بخشی از سورۀ ابراهیم. آیۀ 43). که معنی شتابان و سرها را به بالاگرفتن است. از نظر صاحب المیزان، وقتی شُتر، سرش را بالا می گیرد، عرب به آن هَطعی می گوید. که به نظر من، مخفّف آن در گویش دارابکلایی ها _با حذف حرف عَین_ همین هطّی و هطی نمودن است. بازهم خدا می داند. این، کنجکاوی و کشف من است.

(قلم قم دامنه دوّم)